Sốt phát ban và sởi là hai bệnh truyền nhiễm thường gặp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ nhưng dễ gây nhầm lẫn bởi triệu chứng ban đầu của bệnh khá tương đồng, đặc biệt là sự xuất hiện của các nốt phát ban đỏ trên da. Thực tế có nhiều trường hợp phụ huynh không phân biệt được sốt phát ban và sởi khác nhau như thế nào khiến trẻ mắc bệnh không được điều trị đúng cách, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Trẻ càng nhỏ, nguy cơ trở nặng càng cao và tử vong nhanh chóng.
| BS Bùi Thanh Phong - Quản lý Y khoa vùng 3 - Hồ Chí Minh, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC chia sẻ: “Thống kê của CDC Mỹ, cho thấy cứ 20 trẻ nhiễm sởi thì có 1 trẻ bị viêm phổi 1/1.000 - 3/1.000 trẻ sẽ tử vong do biến chứng về hô hấp, thần kinh (1) hay biến chứng tiêu chảy xảy ra ở gần 1 trong số 10 trẻ, nhất là trẻ nhũ nhi. Trẻ nhỏ chưa tiêm chủng, trẻ có cơ địa yếu, trẻ suy dinh dưỡng, sinh non, mắc bệnh lý nền mạn tính có nguy cơ cao gặp biến chứng và biến chứng nặng hơn khi mắc sởi”. |
Sởi và sốt phát ban có phải là 1 không?
Sốt phát ban và sởi là hai bệnh truyền nhiễm khác nhau nhưng dễ gây nhầm lẫn bởi triệu chứng ban đầu của hai bệnh khá tương đồng.
1. Sốt phát ban
Sốt phát ban là bệnh lý thường gặp ở nhiều người, đặc biệt là trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu được xác định là do nhiễm virus (chiếm đến 70-80%) gồm các tác nhân điển hình như: virus sởi, virus rubella, enterovirus, adenovirus, virus herpes 6, 7… Ngoài ra, sốt phát ban còn do nhiễm khuẩn từ vết cắn của các loại ngoại ký sinh (bọ chét, chấy, rận, ve…).
Các tác nhân gây sốt phát ban này lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, thông qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Khi một người nhiễm virus gây sốt phát ban, các giọt bắn chứa virus sẽ nhanh chóng lan ra không khí và có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể người lành qua niêm mạc mũi, miệng, mắt. Ngoài ra, virus còn có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với các bề mặt hoặc đồ vật đã bị nhiễm virus, sau đó vô tình chạm vào mắt, mũi, miệng và nhiễm bệnh.
Trẻ em ở bất kỳ giai đoạn nào cũng rất dễ mắc bệnh sốt phát ban. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh hơn cả bởi đây là giai đoạn trẻ có sức đề kháng kém, hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện để có thể tự sản sinh kháng thể bảo vệ chính mình.
Người lớn cũng có nguy cơ lây nhiễm virus gây sốt phát ban nếu tiếp xúc với nguồn lây. Các triệu chứng bệnh ở người lớn thường nhẹ hoặc không có triệu chứng. Điều này khiến cho người lớn vô tình trở thành nguồn lây nhiễm virus gây bệnh cho trẻ khiến trẻ bị sốt phát ban.
2. Sởi
Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra. Đây là một loại virus hình cầu, đường kính 120 - 250 nm, thuộc chi Morbillivirus nằm trong họ Paramyxoviridae. Virus sởi có sức chịu đựng yếu, dễ bị diệt với các thuốc khử trùng thông thường, ánh sáng mặt trời và sức nóng…
Bệnh sởi có tốc độ lây lan cực nhanh và mạnh qua đường hô hấp, thậm chí khả năng lây lan gấp nhiều lần Covid-19. Ước tính 90-100% người chưa có miễn dịch tiếp xúc với nguồn bệnh có thể bị lây, tức chỉ cần đi ngang qua đầu giường của người bệnh, nếu không có miễn dịch đều có thể mắc bệnh. Một người mắc sởi có thể lây cho 20 người không có miễn dịch xung quanh.
Siêu vi sởi lây qua dịch tiết đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc do tiếp xúc với nước bọt. Sởi có thể xuất hiện ở mọi đối tượng, song thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Trẻ em có sức đề kháng kém do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, lượng kháng thể thụ động nhận được từ mẹ trong quá trình mang thai và qua sữa mẹ đã giảm xuống đáng kể. Do đó khi nhiễm virus sởi, bệnh dễ trở nặng và trở nên nghiêm trọng.
Thêm vào đó, virus phát triển mạnh mẽ trong điều kiện thời tiết thuận lợi (kiểu thời tiết ẩm ướt), làm tăng nguy cơ lây lan và bùng phát dịch bệnh, đặc biệt tại những nơi đông người như nhà trẻ, trường học, nơi mà nhiều trẻ chưa được tiêm vắc xin và thiếu biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Thống kê cho thấy mỗi năm, thế giới ghi nhận khoảng 10 triệu trường hợp mắc sởi, khiến 100.000 đến 200.000 trường hợp không qua khỏi, chủ yếu ở trẻ em. Riêng tại Việt Nam, dịch sởi năm 2014 gây ám ảnh khi ghi nhận hơn 35 ngàn ca sốt phát ban nghi sởi trên cả nước, trong đó gần 6.000 ca ghi nhận mắc sởi, trong đó có 147 trường hợp tử vong (2). Phần lớn trường hợp mắc bệnh sởi là trẻ từ 9 - 24 tháng và không được tiêm chủng hoặc tiền sử tiêm chủng không rõ ràng.
Theo báo cáo khác của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), số ca mắc bệnh sởi trên toàn thế giới trong 2 tháng đầu năm 2022 đã tăng 79% so với 2 tháng đầu năm 2021. Đây là một vấn đề đáng lo ngại, có liên quan đến ý thức tiêm phòng vắc xin phòng chống bệnh sởi, cách nhận biết và phòng ngừa bệnh sởi.
Đặc biệt, bệnh sởi còn nguy hiểm bởi khả năng xóa “trí nhớ miễn dịch”. Tức khi mắc bệnh, virus sởi không chỉ dừng lại ở việc tấn công các cơ quan trọng trong cơ thể mà còn tấn công cả vào các tế bào “trí nhớ miễn dịch”, khiến cho hệ thống miễn dịch của người bệnh bị phá hủy, khiến hệ miễn dịch mất đi khả năng phòng ngừa lại nhiều tác nhân gây bệnh đã có được trước đây nhờ tiêm vắc xin hoặc mắc bệnh tự nhiên. Điều này khiến người bệnh rất dễ mắc các bệnh lý đã từng mắc trước đây, dễ gặp biến chứng nặng, thậm chí là tử vong.
Ví dụ trẻ từ 2-4 tháng tuổi đã được tiêm vắc xin để phòng 6 bệnh nguy hiểm nhưng khi trẻ mắc sởi thì virus sởi không chỉ gây bệnh bình thường mà còn phá luôn trí nhớ vốn dĩ đã giúp trẻ ghi nhớ cách chống lại 6 bệnh trước, khiến công trình miễn dịch mà trẻ đã xây dựng để bảo vệ cơ thể trước đó đã biến mất. Thậm chí, thời gian bị xóa trí nhớ miễn dịch không phải chỉ là 1 tháng 2 tháng mà kéo dài 2 đến 5 năm sau thì người bệnh mới tạo lại được trí nhớ miễn dịch.
Hiện nay, sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Hầu hết các phương pháp điều trị chủ yếu là chăm sóc hỗ trợ, bao gồm nghỉ ngơi, uống thuốc hạ sốt và bổ sung nước đầy đủ. Tuy nhiên, cách phòng ngừa hiệu quả nhất là tiêm vắc xin sởi để hạn chế biến chứng nguy hiểm cũng như ngăn chặn sự lây lan của sởi, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
6 điểm giống và khác nhau để phân biệt sởi và sốt phát ban
Sốt phát ban và sởi là hai bệnh lý thường gặp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ nhưng dễ gây nhầm lẫn bởi triệu chứng ban đầu của bệnh khá tương đồng như sốt nhẹ hoặc sốt cao 38 - 39 độ C, mệt mỏi, lừ đừ, đau đầu, nhức mỏi các cơ bắp, biếng ăn, bỏ bú, một số trường hợp người bệnh có thể nôn hoặc tiêu chảy…
Tuy nhiên, người bệnh có thể dựa vào một số tiêu chí dưới đây để phân biệt sốt phát ban và sởi:
| Tiêu chí | Sốt phát ban | Sởi |
| Nguyên nhân | Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu được xác định là do nhiễm virus (chiếm đến 70-80%) gồm các tác nhân điển hình như: virus sởi, virus rubella, virus herpes 6, 7, enterovirus, adenovirus… Ngoài ra, sốt phát ban còn do nhiễm khuẩn từ vết cắn của các loại ngoại ký sinh (bọ chét, chấy, rận, ve…). | Nguyên nhân gây bệnh là do virus sởi gây ra. Đây là một loại virus hình cầu, đường kính 120 - 250 nm, thuộc chi Morbillivirus nằm trong họ Paramyxoviridae, sức chịu đựng yếu, dễ bị diệt với các thuốc khử trùng thông thường, ánh sáng mặt trời và sức nóng… |
| Thời điểm ủ bệnh | Thời gian ủ bệnh có thể dài, ngắn khác nhau tùy thuộc vào virus người bệnh mắc phải, thường từ 5 - 14 ngày. Trong trường hợp sốt phát ban do virus rubella gây ra, thời gian ủ bệnh là khoảng 14 - 21 ngày. | Thường kéo dài khoảng 7 - 21 ngày sau khi tiếp xúc với virus sởi. Trong thời gian ủ bệnh, người bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt. |
| Triệu chứng bệnh | Sau khi sốt cao, người bệnh bắt đầu phát ban. Ban có màu hồng hoặc đỏ xuất hiện theo từng cụm, li ti, bề mặt ít sần sùi, có thể xuất hiện ở ngực, bụng lưng rồi lan ra toàn thân. Sốt phát ban thường không có các đốm Koplik và sự tương quan ban đỏ có thể không theo một trình tự nhất định. Phát ban do sốt phát ban thường xuất hiện khi dấu hiệu sốt đã giảm hoặc vừa xuất hiện, và thường ít gây khó chịu hơn sởi. Khi ban bay đi sẽ không để lại sẹo, thâm. | Triệu chứng của bệnh sởi thường bắt đầu với các dấu hiệu giống cảm như sốt, ho khan, viêm mũi, đau họng và viêm kết mạc. Điểm đặc trưng của sởi là sự xuất hiện của các đốm Koplik trong miệng. Các đốm Koplik này được mô tả là các đốm đỏ sáng với các trung tâm màu trắng hoặc hơi trắng có thể giống với các hạt cát. Chúng có thể xảy ra ở bất cứ nơi nào trong miệng, thường xảy ra trước khi xuất hiện triệu chứng và là đặc trưng bệnh lý đối với bệnh sởi (rubella). Ban có màu đỏ, sần, xuất hiện ở vùng trán, lan rộng xuống dưới vùng mặt rồi đến cổ, toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân. Khi ban bay đi, để lại vết thâm trên da, còn được gọi là “vằn da hổ”. |
| Thời gian khỏi bệnh | Thời gian kéo dài của bệnh tùy thuộc vào chủng virus người bệnh mắc phải. Thường kéo dài từ vài ngày đến một tuần. | Các triệu chứng ban đầu như chảy nước mũi, chảy nước mắt, đỏ mắt, ho, có đốm Koplik thường kéo dài khoảng 4 - 7 ngày. Phát ban và lan rộng toàn thân trong 3 ngày và bắt đầu mờ dần trong khoảng 5 - 6 ngày sau đó. Người bệnh thường bắt đầu hồi phục sau khoảng một tuần từ khi triệu chứng phát ban đạt đỉnh. |
| Biến chứng | Biến chứng nghiêm trọng hiếm khi xảy ra, đặc biệt nếu có chăm sóc thích hợp. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp biến chứng như: viêm tai giữa, viêm não, viêm phổi, hội chứng Guillain Barre… Sốt phát ban do virus Rubella gây ra có thể gây biến chứng thai kỳ khi mẹ bầu chẳng may mắc phải. | Có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như: viêm phổi, viêm não, viêm màng não, viêm tai giữa, viêm loét giác mạc, mù lòa, viêm loét miệng, suy dinh dưỡng, tiêu chảy… Sởi có tỷ lệ biến chứng cao hơn đáng kể so với sốt phát ban, đặc biệt là ở trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn trên 20 tuổi hoặc những người suy giảm miễn dịch. |
| Phòng ngừa | Sốt phát ban ít lây lan hơn so với sởi và việc phòng ngừa chủ yếu dựa vào vệ sinh cá nhân và tránh tiếp xúc với người nhiễm bệnh. Tuy nhiên, sốt phát ban do virus rubella có thể phòng ngừa bằng cách chủng ngừa vắc xin chứa thành phần rubella. | Sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm sở hữu khả năng và tốc độ lây lan nhanh nhất, chỉ cần tiếp xúc “thoáng qua” với người nhiễm bệnh cũng có khả năng lây nhiễm cao đối với người chưa được tiêm chủng. Tiêm phòng vắc xin sởi là biện pháp hiệu quả nhất để phòng chống bệnh. |
Hình ảnh sốt phát ban và sởi tiến triển qua từng giai đoạn
1. Hình ảnh sốt phát ban và sởi giai đoạn khởi phát
| Bệnh sởi | Sốt phát ban |
|
Người bệnh sốt cao, vật vờ ở giai đoạn khởi phát của bệnh sởi |
Ở giai đoạn khởi phát của bệnh sốt phát ban, triệu chứng sốt có phần nhẹ hơn |
|
Các đốm Koplik (giống như những hạt cát trắng có quầng đỏ bao quanh) là đặc trưng của người mắc bệnh sởi |
Sốt phát ban thường không có các đốm Koplik trong cổ họng người bệnh |
|
Sởi gây ra các triệu chứng hô hấp nặng hơn như ho khan, thậm chí ho dữ dội, kéo dài, nhiều trường hợp khó thở |
Sốt phát ban gây ra các triệu chứng hô hấp diễn biến nhẹ như sụt sịt, chảy nước mũi |
2. Hình ảnh sốt phát ban và sởi giai đoạn phát ban
| Bệnh sởi | Sốt phát ban |
|
Đặc điểm ban sởi là ban dạng sẩn (ban gồ lên mặt da). |
Sốt phát ban thông thường, hồng ban có dạng mịn và sáng, ít gồ lên mặt da. |
|
Ban xuất hiện ở sau tai, sau đó lan ra mặt, dần xuống ngực bụng và ra toàn thân. |
Ban bắt đầu lan rộng từ vùng ngực. |
|
Ban mọc khắp người, ban mọc dày nhất ở những nơi hay cọ xát hoặc phơi nắng. |
Sau đó, ban lan xuống lưng, bụng, sang cổ tay và cánh tay của người bệnh. |
3. Hình ảnh sởi và sốt phát ban giai đoạn hồi phục
| Bệnh sởi | Sốt phát ban |
|
Sau khi ban bay đi sẽ không để lại sẹo, thâm. |
Sau khi lặn thường không để lại sẹo hoặc vết thâm. |
Cách điều trị và phòng ngừa sốt phát ban và sởi
Các chuyên gia cho biết cách điều trị sốt phát ban và sởi là khác nhau bởi tính chất và mức độ nghiêm trọng của hai bệnh này. Tùy theo từng tình hình cụ thể của người bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Điều này có nghĩa là việc điều trị không chỉ dựa trên triệu chứng chung của bệnh mà còn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng quát, độ tuổi, mức độ nghiêm trọng cũng như các bệnh lý kèm theo của người bệnh.
1. Cách điều trị
1.1. Đối với bệnh sốt phát ban
Người bệnh bị sốt phát ban thông thường sẽ không gây nguy hiểm nhưng nếu sốt phát ban do virus Rubella gây ra thì người chăm sóc tuyệt đối không được chủ quan. Bởi nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, người bệnh có nguy cơ rất cao đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng liên quan đến hệ hô hấp, thần kinh và tim mạch.
Do đó, ngay khi phát hiện thấy người bệnh có dấu hiệu sốt phát ban hoặc các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh thì cần đến ngay các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, hạn chế tối đa các rủi ro có thể xảy ra.
Tại bệnh viện, các bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về các triệu chứng xuất hiện, tình trạng sức khỏe tổng quát, tiền sử bệnh lý cùng với quá trình thăm khám trực tiếp sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Ngoài ra, một số trường hợp bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện thêm một số xét nghiệm như xét nghiệm máu, sinh thiết da để xác định các kháng thể đang chống lại bệnh trong cơ thể, từ đó xác định nguyên nhân gây bệnh để đưa ra phương hướng điều trị phù hợp.
Cách điều trị sốt phát ban chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ các triệu chứng và chăm sóc cẩn thận. Bác sĩ sẽ thường chỉ định cho người bệnh uống thuốc hạ sốt như Paracetamol hoặc Ibuprofen để kiểm soát cơn sốt.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần uống đủ nước, bổ sung đủ các chất dinh dưỡng và nghỉ ngơi đầy đủ để giúp tăng cường sức đề kháng, đẩy nhanh quá trình phục hồi sức khỏe. Trong một số trường hợp người bệnh có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc gặp các vấn đề liên quan đến vi khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm thuốc kháng sinh để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh.
Ngoài ra, vì đa số các trường hợp sốt phát ban là do virus gây ra, nên điều trị chủ yếu nhằm giảm các triệu chứng và hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng. Các biện pháp khác bao gồm:
- Nghỉ ngơi đầy đủ và uống nhiều nước để bù nước, điện giải.
- Theo dõi chặt chẽ và điều trị kịp thời các biến chứng có thể xảy ra, như viêm phổi hoặc viêm não.
- Điều quan trọng là không được dùng kháng sinh vì sốt phát ban thường là do virus gây ra, không phải do vi khuẩn.
1.2. Đối với bệnh sởi
Cho đến nay, sởi vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, đồng thời bệnh do virus gây ra nên thuốc kháng sinh sẽ không được chỉ định sử dụng để điều trị bệnh lý này, trừ trường hợp người bệnh có biến chứng do nhiễm trùng vi khuẩn như viêm phổi, nhiễm trùng tai… Hầu hết các phương pháp điều trị đều hỗ trợ cải thiện triệu chứng bệnh, giúp người bệnh tăng cường miễn dịch, ngăn chặn biến chứng nguy hiểm và đẩy nhanh quá trình phục hồi sức khỏe.
Bác sĩ sẽ thường chỉ định cho người bệnh uống thuốc hạ sốt như Paracetamol để kiểm soát cơn sốt, giảm đau và giảm ho. Người bệnh cần lưu ý dùng đúng loại thuốc, đúng liều lượng được bác sĩ chỉ định. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc dùng thuốc quá liều lượng được quy định vì có thể gây ra những rủi ro đến sức khỏe.
Bên cạnh đó, nếu người bệnh là trẻ em mắc bệnh sởi thì cần được bổ sung thêm vitamin A để tăng đề kháng, cải thiện khả năng thị lực, tránh mù lòa, viêm loét giác mạc, tránh gây biến chứng. Liều bổ sung vitamin A cụ thể là:
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi: Bổ sung 50.000 đơn vị vitamin A/ngày, trong 2 ngày liên tiếp.
- Trẻ từ 6 - 12 tháng tuổi: Bổ sung 100.000 đơn vị vitamin A/ngày, trong 2 ngày liên tiếp.
- Trẻ trên 12 tháng tuổi: Bổ sung 200.000 đơn vị vitamin A/ngày, trong 2 ngày liên tiếp. Trẻ thiếu vitamin A có thể được bổ sung liều lặp lại sau 4 - 6 tuần.
Ngoài ra, một số loại thuốc khác có thể được bác sĩ kê toa tùy vào tình trạng cụ thể của người bệnh. Đồng thời, người bệnh cũng cần được bù đủ nước và điện giải qua đường uống. Trường hợp nôn ói, nguy cơ mất nước và rối loạn điện giải cao, bác sĩ có thể chỉ định truyền dịch.
2. Cách phòng ngừa
2.1. Đối với bệnh sốt phát ban
Phòng ngừa bệnh sốt phát ban đòi hỏi việc thực hiện các biện pháp vệ sinh và chăm sóc sức khỏe một cách cẩn thận. Cụ thể như sau:
- Tập thói quen rửa tay thường xuyên để ngăn chặn sự lây lan của virus, đặc biệt sau khi tiếp xúc với bề mặt công cộng, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Việc giữ vệ sinh cá nhân tốt chính là nền tảng giúp giảm nguy cơ nhiễm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
- Hạn chế cho người bệnh tiếp xúc với những người đang mắc bệnh hoặc có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm bệnh. Đặc biệt, trong mùa dịch nên tránh đến những nơi công cộng, đông người hoặc các khu vực có nguy cơ cao về lây nhiễm bệnh.
- Thường xuyên vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, kể cả đồ chơi của trẻ, dụng cụ ăn uống, các bề mặt thường xuyên tiếp xúc để ngăn ngừa sự lây lan của các tác nhân gây bệnh nguy hiểm.
- Tăng cường sức đề kháng thông qua chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, cùng với việc khuyến khích người bệnh tham gia các hoạt động thể chất hợp lý, giúp cơ thể mạnh mẽ hơn trước các tác nhân gây bệnh.
- Đối với trẻ nhỏ, cần đảm bảo rằng trẻ được tiêm chủng đầy đủ theo lịch tiêm chủng quốc gia. Mặc dù hiện chưa có vắc xin cho tất cả các loại virus gây sốt phát ban, tuy nhiên bố mẹ có thể cho trẻ tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh sởi, rubella, thủy đậu để giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh và phát ban do các loại virus này gây ra.
2.2. Đối với bệnh sởi
Bệnh sởi và sốt phát ban đều gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng sống, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ lây nhiễm và tấn công bởi virus sởi, cần chủ động thực hiện các biện pháp nâng cao sức đề kháng, miễn dịch, bao gồm:
- Cần được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng đầy đủ để tăng cường sức đề kháng và giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh. Chế độ ăn hàng ngày của cần đảm bảo có đủ 4 nhóm chất thiết yếu (chất đạm, chất béo, chất bột đường, vitamin và khoáng chất) và tăng cường lượng rau xanh trong mỗi bữa ăn. Bên cạnh đó, người bệnh nên bổ sung thêm nhiều trái cây tươi, sữa chua để tăng đề kháng, hỗ trợ hệ tiêu hóa.
- Uống nhiều nước mỗi ngày nhằm đảm bảo bổ sung đủ nước cho cơ thể; khuyến khích uống thêm các loại nước ép để kích thích vị giác, bổ sung nước, vitamin và khoáng chất thiết yếu.
- Dọn dẹp không gian sống, khu vực sinh hoạt sạch sẽ, thoáng khí, hạn chế khói bụi, đặc biệt là khói thuốc lá; tạo môi trường sống xanh, sạch, an toàn, thân thiện.
- Vệ sinh cơ thể hàng ngày, vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý đúng cách; tập thói quen rửa tay với xà phòng khử khuẩn thường xuyên.
- Hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh, có dấu hiệu mắc bệnh sởi cũng như hạn chế đến các khu vực đông đúc khi có dịch bệnh bùng phát; đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ và đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra khi phát hiện người bệnh xuất hiện các dấu hiệu bất thường, nghi ngờ mắc bệnh.
Cuối cùng, bố mẹ cần cho trẻ tiêm vắc xin phòng sởi càng sớm càng tốt, tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo của chuyên gia y tế. Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC với hàng trăm trung tâm trên toàn quốc đang cung ứng đầy đủ các loại vắc xin có thành phần ngừa sởi cho trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên và người lớn, bao gồm: vắc xin sởi đơn liều MVVac (Việt Nam); vắc xin phối hợp 3 trong 1 phòng bệnh sởi - quai bị - rubella Priorix (Bỉ); vắc xin sởi - quai bị - rubella MMR II (Mỹ).
Tùy theo lịch sử chủng ngừa của đối tượng tiêm phòng, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ tiêm phù hợp. Đối với trẻ em sẽ tiêm mũi 1 khi tròn 9 tháng tuổi, mũi 2 cách mũi 1 thời gian 3 tháng, khi trẻ 12 tháng tuổi và mũi 3 tiêm nhắc lại khi trẻ 4 - 6 tuổi.
Khi tình hình bệnh diễn biến phức tạp, với trẻ từ 12 tháng tuổi chưa tiêm vắc xin có thành phần sởi, bác sĩ có thể chỉ định tiêm 2 mũi vắc xin phối hợp sởi - quai bị - rubella cách nhau ít nhất 1 tháng chứ không cần chờ đến 3 tháng hoặc khi trẻ 4-6 tuổi. Trẻ từ 7 tuổi trở lên và người lớn tiêm 2 mũi cách nhau tối thiểu 1 tháng.
Trẻ từ 7 tuổi trở lên và người lớn tiêm 2 mũi cách nhau tối thiểu 1 tháng. Phụ nữ cần hoàn thành lịch tiêm sởi - quai bị - rubella trước mang thai 3 tháng để tránh mắc bệnh và truyền kháng thể bảo vệ thai nhi và trẻ sơ sinh ở những tháng đầu đời khi chưa được tiêm vắc xin phòng sởi. Khi tiêm đủ 2 mũi, vắc xin phòng sởi đạt hiệu quả lên tới 98%.
Đối với trẻ dưới 9 tháng, chưa đủ tuổi tiêm phòng, Cục Y tế Dự phòng khuyến cáo chỉ tiêm chủng khi có chỉ đạo và trong trường hợp cần thiết. Hiện, theo thông tin kê toa từ nhà sản xuất, MVVAC (Việt Nam) và MMR II (Mỹ) khi có dịch có thể tiêm cho trẻ dưới 9 tháng. Khi 9 hoặc 12 tháng tuổi, trẻ vẫn cần hoàn thành lịch tiêm cơ bản theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
Tóm lại, thông qua các hình ảnh phân biệt bệnh sốt phát ban và sởi qua từng giai đoạn bệnh, người dân có thể nhận biết sớm các dấu hiệu ban đầu của bệnh để nhanh chóng đến các cơ sở y tế địa phương hoặc bệnh viện gần nhất nhằm thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều này giúp hạn chế tối đa các nguy cơ biến chứng nguy hiểm của bệnh như các biến chứng hô hấp, thần kinh, tiêu hóa, tai mũi họng, mắt, biến chứng do suy giảm miễn dịch…, thậm chí tử vong.
Để ngăn ngừa lây nhiễm, mắc bệnh và chặn đứng nguy cơ biến chứng nguy hiểm do sởi, phụ huynh cần chủ động cho trẻ tiêm ngừa vắc xin phòng sởi đầy đủ, đúng lịch và tiêm càng sớm càng tốt, theo độ tuổi khuyến cáo, tốt nhất khi trẻ vừa đạt 9 tháng tuổi. Đồng thời, đảm bảo thực hiện các biện pháp tăng cường miễn dịch khác như vệ sinh cá nhân, khử khuẩn, vệ sinh không gian sống, dinh dưỡng đầy đủ, lành mạnh, vận động, sinh hoạt khoa học..
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề cách phân biệt sốt phát ban và sởi, các vắc xin phòng sởi hiệu quả cùng các biện pháp ngăn chặn nguồn lây, chặn đứng nguy cơ bùng dịch, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn, zalo OA VNVC - Trung tâm tiêm chủng, Tiktok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được hướng dẫn chi tiết. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.
