| Phiên âm |
|---|
| Phiên âm |
|---|
| Chuyển tự |
|---|
Chung Quỳ (phồn thể: 鍾馗, giản thể: 钟馗) là một vị thần chuyên diệt trừ yêu ma trong truyền thuyết dân gian Trung Quốc. Từ lâu, những câu chuyện về Chung Quỳ đánh đuổi ma quái đã được biết đến rộng rãi, bao gồm cả việc sử dụng bùa chú, trận pháp bát quái để hàng yêu phục ma, xem tướng mạo, và bấm độn gieo quẻ. Ông còn được gọi bằng nhiều tên khác như: Tứ Phúc Trấn Trạch Thánh Quân (赐福镇宅圣君), Khu Ma Đế Quân (驱魔帝君),... Trong Đạo giáo, ông được tôn xưng với danh hiệu đầy đủ là Dực Thánh Lôi Đình Khu Ma Tịch Tà Trấn Trạch Tứ Phúc Đế Quân (翊聖雷霆驅魔辟邪鎮宅赐福帝君), thường được gọi ngắn gọn là Trấn Trạch Chân Quân (鎮宅真君), Khu Ma Chân Quân (驅魔真君), hoặc Khu Ma Đế Quân (驅魔帝君)... Tại miền Giang Nam, ba vị Phục Ma Đại Đế Quan Thánh Đế Quân (伏魔大帝關聖帝君), Đãng Ma Thiên Tôn Chân Võ Đế Quân (蕩魔天尊真武帝君), và Khu Ma Chân Quân Chung Quỳ Đế Quân (驅魔真君鍾馗帝君) được gọi chung là Tam Phục Ma Đế Quân, là ba vị thần được thờ cúng nhiều ở các gia đình ở miền Nam Trung Quốc nhằm mục đích xua đuổi yêu ma.
Xuất xứ
Theo truyền thuyết phổ biến trong văn hóa tín ngưỡng dân gian Trung Quốc, Chung Quỳ là một nhân vật sống tại núi Chung Nam, huyện Hộ, tỉnh Thiểm Tây. Ông sống vào thời Đường, với ngoại hình kỳ lạ: đầu báo, mắt tròn, mặt đen, tóc xoăn, nhưng lại là người tài giỏi, trí thức uyên bác và tính cách thẳng thắn. Vì không được triều đình trọng dụng, ông đã tự sát và trở thành thần chuyên trừ yêu diệt ma.
Truyền thuyết về Chung Quỳ bắt nguồn từ giai thoại 'Đường Huyền Tông mộng tiên', được ghi chép sớm nhất trong sách Đường dật sử. Theo giai thoại, Đường Huyền Tông bị bệnh và nằm mộng thấy một con quỷ nhỏ đánh cắp cây trâm ngọc của Dương Quý Phi, sau đó bị một con quỷ lớn, mặc áo rách và đội mũ rách, bắt ăn thịt. Con quỷ lớn tự xưng là Nam Sơn Chung Quỳ, vốn là một thí sinh thi Võ Cử nhân thời Cao Tổ, nhưng bị loại vì ngoại hình xấu xí, nên đã đập đầu vào bậc thềm mà chết. Cao Tổ cảm thương, ban cho áo bào lục để an táng, và Chung Quỳ thề sẽ trừ yêu diệt ma cho Đại Đường. Khi Đường Minh Hoàng tỉnh dậy và khỏi bệnh, ông triệu Ngô Đạo Tử đến, lệnh vẽ hình Chung Quỳ theo mô tả trong giấc mộng. Ngô Đạo Tử hoàn thành bức vẽ, Đường Huyền Tông thấy bức tranh giống hệt con quỷ trong giấc mộng, đó là bức họa nổi tiếng Xu Điện Chung Quỳ Đồ (趋殿钟馗图). Bức tranh này, vì hình ảnh Chung Quỳ bắt quỷ, được tin rằng có tác dụng trừ tà và mang lại may mắn, nên được nhiều người yêu thích và thường được treo trong nhà vào dịp Tết.
Theo các nhà nghiên cứu, có hai thuyết đáng tin cậy nhất về nguồn gốc của Chung Quỳ. Thuyết đầu tiên là 'Pháp khí thuyết' của Cố Viêm Võ, cho rằng tên gọi Chung Quỳ bắt nguồn từ một món pháp khí trừ quỷ tên là 'chung quỳ' (終葵). Sách 'Tả Truyện' (Định Công tứ niên) ghi nhận rằng từ thời kỳ cổ đại, các bộ tộc du mục thời Ân Thương đã có bộ tộc Chung Quỳ thị (终葵氏), lấy tên từ cây trùy (椎) dùng để trừ quỷ. Sau này, tên Chung Quỳ (终葵) dần dần chuyển thành Chung Quỳ (钟葵 hoặc 钟馗).
Ngọa mạo
Chung Quỳ thường được miêu tả là một người đàn ông mặc quan phục màu đỏ, đội mũ ô sa và cầm kiếm hoặc quạt. Hình dáng của ông rất dữ tợn và đầy vẻ uy nghi.
Truyền thuyết
Một bức tranh bùa ngũ độc của Chung Quỳ thường có hình ảnh ông chúc phúc, với năm con dơi. Trong tiếng Trung, từ dơi (bức) đồng âm với từ phúc.Cuộc vây bắt Chung Quỳ
Ngọc Hoàng Đại Đế đã phái Chung Quỳ xuống trần gian để bắt quỷ, nhưng ông không ngờ rằng quỷ ở dương gian lại đông đảo và hung dữ hơn so với quỷ ở âm phủ. Những con quỷ này đã cùng nhau bao vây Chung Quỳ, quỷ lỗ mãng thì cầm kiếm, quỷ khéo mồm thì ôm chân, quỷ đòi nợ thì chụp nón và giày. Điều này khiến Chung Quỳ không thể sử dụng pháp thuật của mình.
Lúc ấy, một hòa thượng béo mập bất ngờ xuất hiện, bụng to tròn, tiến đến vỗ vai Chung Quỳ và nói:
“Tướng quân bắt quỷ sao lại tỏ ra lúng túng như vậy?”
Chung Quỳ đáp:
“Không ngờ quỷ ở dương gian lại khó bắt đến vậy.”
Hòa thượng béo mập đáp:
“Đừng lo lắng, tôi sẽ giúp ngài bắt quỷ.”
Nói xong, hòa thượng cười lớn với lũ quỷ, mở miệng thật to và nuốt tất cả quỷ vào trong bụng. Chung Quỳ kinh ngạc, nói:
“Sư phụ quả thực có thần thông vô hạn.”
Hòa thượng nói:
“Ngài không biết đâu, những tên quỷ ác như thế này rất đông, không thể lý luận hay cảm hóa chúng, chỉ còn cách nuốt chúng vào bụng.”
Thường thì quỷ trong địa ngục nhiều hơn quỷ trên trần gian, nhưng quỷ dưới âm phủ lại sợ những người chăm chỉ đọc kinh và sống tốt. Quỷ ở trần gian tuy không có sức mạnh lớn như quỷ âm phủ, nhưng chúng chẳng sợ ai cả.
Vậy quỷ trên trần gian là loại quỷ nào mà lại đáng sợ như vậy? Đó là những kẻ kiêu ngạo như quỷ dưới âm phủ, thêm tính tự mãn nên không coi ai ra gì; là những người tham lam, keo kiệt, trở thành nỗi đau của người khác; là những kẻ ghen ghét, đố kỵ, gây chia rẽ trong cộng đồng...
Quỷ ở trần gian rất nguy hiểm vì chúng ảnh hưởng xấu đến người khác, chỉ có sự tha thứ và hy sinh mới có thể cảm hóa được chúng.”
Điện ảnh
Nhiều ngôi sao nổi tiếng như Kim Siêu Quần, Âu Dương Chấn Hoa, Trần Hạo Dân, Trương Húc Văn, và Vương Hải Tường đã từng đảm nhận vai Chung Quỳ